Begrotingsraad 2021: bezuinigen maar voorzieningen behouden

Montfoort krijgt als kleine gemeente te weinig geld vanuit Den Haag. Doelbewust, want het Rijk wil eigenlijk van de kleine gemeenten af. Als gevolg daarvan is de begroting niet meerjarig sluitend te krijgen, ondanks dat de gemeente een zeer sober financieel beleid voert. Tijdens de begrotingsbehandeling op 9 en 10 november diende de VVD-fractie enkele besparingsvoorstellen in die de voorzieningen niet raken. Deze werden met brede steun aangenomen. Voor de toekomst is extra geld van het Rijk nodig, anders worden we richting herindeling gedwongen.

Voorzieningen

De raad verschilde sterk van mening over de weg die we als gemeente moeten bewandelen. Gaan we zo sterk bezuinigen de voorzieningen dat we voorzieningen kapot maken, of we kijken hoe we toch meer geld vanuit Den Haag kunnen ontvangen? Het eerste wil de VVD niet: wij gaan het zwembad niet sluiten en ook niet stoppen met nieuwbouwplannen. Oppositiepartijen Lokaal Montfoort, CDA, Christenunie en SGP dachten daar anders over en dienden een alternatieve begroting in, waarin zij voorstelden om flink het mes te zetten in de SWOM, het Doe Mee Huis en Ferm Werk. Ook stelden zij voor om 10% van de subsidie van de muziekverenigingen af te halen, om de activiteiten van de gemeente om te komen tot nieuwe woningbouw te vertragen en boekten ze enkele onhaalbare besparingen in. Allemaal slechte voorstellen, die ook nog eens in strijd waren met het advies van de raadsbrede(!) werkgroep financiën die afgelopen zomer de raad adviseerde om deze voorzieningen juist overeind te houden en langzaam een beroep te doen op de algemene reserve.

Kennelijk hadden de raadsleden van de betreffende fracties intern geen overleg gehad met hun commissieleden die in deze werkgroep zaten. Het verdiende allemaal niet de schoonheidsprijs, op het moment dat we als raad juist schouder aan schouder moeten staan om de financiele uitdagingen te lijf te gaan. De alternatieve begroting werd verworpen en die van het college aangenomen.

Preventief toezicht

De beweegreden van genoemde oppositiepartijen bleek te zijn dat ze niet onder preventief financieel toezicht wilden komen van de provincie. Op zich een goed streven, maar om dat toezicht te ontlopen is een meerjarig sluitende begroting nodig, dus niet een begroting die alleen voor 2021 een positief beeld laat zien. De partijen boden echter (net als het college) helemaal geen meerjarig sluitende begroting aan, dus toezicht van de provincie zou ook in hun plannen onvermijdelijk zijn. Het ontging de VVD waarom je dan zulke draconische maatregelen zou willen nemen.

Beparingsvoorstellen

Wel dienden de VVD enkele besparingsvoorstellen in die de voorzieningen niet raken. Het ging onder meer om het niet indexeren van de subsidies voor 2021 en het stoppen met het E-loket ‘Jouw huis slimmer’. Deze werden met algemene stemmen aangenomen. Het VVD-voorstel om officiële bekendmakingen niet langer in de IJsselbode te publiceren (maar te volstaan met digitale publicatie) kon rekenen op de steun van de andere coalitiepartijen en D66. Samen met andere fracties diende de VVD ook enkele moties in om in 2021 enkele nadere besparings- en verdienopties nader uit te werken, zodat we daar later een besluit over kunnen nemen. Dat gaat onder meer over de niet-wettelijke taken van de GGD, zero-based budgetting en het sportaccomodatiebeleid.

Herindeling

Voor de toekomst is extra geld van het Rijk nodig, anders worden we richting herindeling gedwongen. Het Gemeentefonds moet weer een stabiele en afdoende bron van inkomsten worden voor de gemeentelijke taken. Daarom is de raad aangesloten bij het Actiecomité Gemeenten in Verzet en voeren we een lobby in Den Haag. Maar als die niet slaagt hebben we een plan B nodig. Daarom dienen we samen met PAK en D66 een motie in waarin we het college vragen om te gaan verkennen welke mogelijkheden er zijn voor herindeling tot een gemeente met meer dan 100.000 inwoners. Met dat aantal bewoners zouden de kortingen van het Rijk. De VVD denkt dat een kleinere gemeente als Montfoort bestaansrecht heeft en zelfstandigheid heeft ook onze voorkeur. Dus we hopen dat het niet nodig is. Maar we zullen het wel moeten verkennen omdat het straks mogelijk de enige reddingsboei is voor een goed en betaalbaar voorzieningenniveau voor onze inwoners.

Spreektekst fractievoorzitter Mathieu Andriessen

Voorzitter, 2020 is een compleet ander jaar geworden dan we ons allemaal hadden voorgesteld toen we met oud en nieuw aan de champagne zaten. Dat we vandaag weer online vergaderen en elkaar niet fysiek kunnen treffen in de raadszaal zegt natuurlijk genoeg. Voor ons als raad is dat maar een kleine aanpassing, maar veel van onze inwoners gaan persoonlijk en financieel gebukt onder de grootste crisis in ons land sinds de Tweede Wereldoorlog. Ik wil graag vanaf deze plek alle inwoners van Montfoort en Linschoten een goede gezondheid toewensen en ook de hoop uitspreken dat we de coronacrisis in het nieuwe jaar zo snel mogelijk achter ons kunnen laten.

Tijdens een crisis kijken mensen natuurlijk naar de overheid en daarmee ook naar het lokaal bestuur. We hebben als gemeente in deze crisis waar mogelijk de helpende hand geboden, onder meer door extra ruimte voor terrassen te bieden en door uitstel van betaling van lokale lasten mogelijk te maken. We hopen dat we vanuit het Rijk een adequate tegemoetkoming krijgen voor de kosten die de gemeente de afgelopen tijd daarvoor extra heeft moeten maken.

Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we daar als VVD-fractie niet gerust op zijn. Vóór deze crisis kregen we namelijk ook al onvoldoende compensatie van het rijk. Er waren grote onverwachte schommelingen in het Gemeentefonds en een kleine gemeente als Montfoort kan dat soort schommelingen eigenlijk niet opvangen. Er kwamen ook steeds meer taken vanuit het rijk, maar er kwam niet altijd genoeg geld mee. En Montfoort heeft ook te maken met allerlei kortingen op het gemeentefonds, die alleen voor kleine gemeenten zijn doorgevoerd. Als gevolg daarvan praten we vandaag over een begroting die niet meerjarig sluitend is, ondank dat het college een zeer sober financieel beleid voert. De coronacrisis komt daar nog bij.

Voorzitter, Montfoort is zonder de kortingen en schommelingen in het gemeentefonds gewoon een financieel gezonde en bestuurskrachtige gemeente. Maar de schommelingen en kortingen zijn gewoon een feit, daar kunnen we niet omheen. We kunnen dan als raad twee dingen doen: ofwel de gemeente helemaal kapot bezuinigen of we kunnen verkennen hoe we meer geld vanuit Den Haag kunnen ontvangen.

Het eerste wil de VVD-fractie niet. Wij gaan geen zwembaden sluiten, wij gaan niet minder vaak het afval ophalen, we gaan niet stoppen met de voorbereidingen voor nieuwbouw of de bibliotheek weer sluiten. En we gaan niet zomaar ongefundeerd hard het mes zetten in Ferm Werk of het Doe Mee Huis. Dat soort voorzieningen hebben we keihard nodig voor onze inwoners. Zeker nu. En dat soort bezuinigingen zijn ook penny wise pound foolish: je bespaart een beetje op korte termijn maar op de middellange termijn maak je als gemeente alleen maar meer kosten.

We voelen ons daarin gesterkt door het advies van de raadsbrede werkgroep financiën. In de werkgroep waren alle fracties vertegenwoordigd en afgelopen zomer is door deze werkgroep hard gewerkt om mogelijke besparingsopties en verdienmogelijkheden in kaart te brengen. De werkgroep adviseert ons om de voorzieningen niet aan te tasten en om te temporiseren, dus om tijd te winnen door langzaam een beroep doen op onze reserves.

De voorliggende begroting heeft dat ook als uitgangspunt: we besparen als gemeente door een aantal zaken niet te doen die op zich wel wenselijk zijn. En we verhogen noodgedwongen de lasten, maar willen het voorzieningenniveau niet laten dalen. Veel van de suggesties van de raadswerkgroep zijn door het college overgenomen maar een aantal ook niet. We hebben vorige week daarom in de commissie aanvullende besparings- en verdienvoorstellen gedaan die binnen het advies van de werkgroep passen. Het verheugt onze fractie dat voor de meeste van deze voorstellen brede steun is. Ik zal zodadelijk een drietal amendementen en een motie voorlezen. Andere moties die wij mede-indienen worden straks voorgelezen door Progressief Akkoord en Inwonersbelangen.

Maar ook met deze aanvullende maatregelen blijft er op termijn maar één weg open en dat is regelen dat het Gemeentefonds weer een stabiele en afdoende bron van inkomsten wordt voor de gemeentelijke taken. De kortingen voor kleine gemeenten als Montfoort moeten dan van tafel. Daar doet de raad en het college van alles aan, via het Actiecomité Gemeenten in Verzet, via de VNG, via de Tweede Kamer en via de eigen partijlijnen van de fracties. Ik hoop oprecht dat het resultaat oplevert rond de Tweede Kamer verkiezingen.

Maar we kunnen niet alleen maar hopen. We moeten een plan B hebben, want als plan A straks niet lukt, is de schatkist gewoon leeg. Daarom dienen we samen met Progressief Akkoord en D66 een motie in waarin we het college vragen om te gaan verkennen welke mogelijkheden er zijn voor herindeling tot een gemeente met meer dan 100.000 inwoners. Met dat aantal bewoners zouden de kortingen van het Rijk niet meer van toepassing zijn en wordt ons leven een stuk makkelijker. Voor de volstrekte helderheid: onze fractie wil dat liever niet want een kleinere gemeente als Montfoort heeft in onze ogen absoluut bestaansrecht en natuurlijk ook onze voorkeur. Dus we hopen dat het niet nodig is. Maar we zullen het wel moeten verkennen omdat het straks mogelijk de enige reddingsboei is voor een goed en betaalbaar voorzieningenniveau voor onze inwoners.

Voorzitter, ik wil niet somber eindigen. De kernen Montfoort en Linschoten zijn vitaal en inwoners denken op allerlei manieren met de gemeente mee. Bijvoorbeeld over de bouwplannen van het college en over de herontwikkeling van de Vaart, en die betrokkenheid is mooi om te zien. Het afgelopen jaar hebben inwoners via Buurbook samen met de gemeente een plan opgesteld voor het verkeer in de binnenstad. We behandelen dat plan op korte termijn als raad en volgend jaar kunnen we de eerste effecten in het straatbeeld zien. Ik heb hier vorig jaar bij de algemene beschouwingen over gesproken en we zijn als fractie blij dat we in zo’n korte periode hiermee zo ver zijn gekomen. Verder ontvingen we vandaag de verkenning van de locaties voor nieuwe woningbouw en ook over die plannen komen we dus nog te spreken. Ondanks de coronacrisis en ondanks de moeilijke financiële situatie ziet onze fractie de komende tijd daarom positief en met vertrouwen tegemoet!